Verplichte literatuur

ANDER GELOOF De Tolerantie voorbij.

Steve Stevaert is (was) de voorzitter dan de Socialistische Partij Anders (S.P.A.).

In “de tolerantie voorbij” uit het boek “Ander geloof” stelt Steve zich de vraag wat de gevolgen zullen zijn van migratie in Europa. Met de migratie die we de voorbije decennia hebben gekend en welke ook nog voortgaat, is er immers heel veel diversiteit gekomen: vele nationaliteiten, kleuren en rassen, maar ook veel verschillende levensbeschouwingen en godsdiensten. Met soms ook extremistische organisaties die ons opschrikken, zoals met 9/11.
De levensbeschouwing zoals deze vroeger in Europa bestond (Noorden protestants, zuiden katholiek en daartussen enkele eilandjes van vrijzinnige humanisten) is niet meer: studies tonen aan dat Europeanen nog wel geloven, maar ze weten niet meer precies waarin. Ze “geloven zonder ergens bij te horen”. Dit is onder andere het gevolg van de emancipatie van de individuele burger (beter en voor iedereen bereikbaar onderwijs) en het “terugdringen van de levensbeschouwing naar de privésfeer”.
Steve is voorstander van een strikte scheiding tussen Kerk en Staat, waarbij de een zich niet moet bemoeien met de ander, maar vindt wel dat er over levensbeschouwing moet kunnen gepraat worden in het openbaar.
Religie is voor migranten dikwijls een houvast in een voor hun vreemde wereld. Dat botst soms met de mensen die al lang in die wereld wonen en voor wie die nieuwe religie als bedreigend overkomt. Of we het leuk vinden of niet, Europa is al veranderd: discussies over hoofddoeken, oprichten van gebedshuizen, wetgeving rond euthanasie, stamcelonderzoek, klonen, extremistische aanslagen, …. Al deze zaken tonen aan dat religie aanwezig is in de maatschappij en dat religieuze diversiteit een feit is waar we rekening mee moeten houden. Dit is voor de politiek een enorme uitdaging.
Steve geeft ook volmondig toe dat hij geen pasklare oplossing heeft voor deze uitdaging.

In “Ander geloof” laat Steve mensen aan het woord met uiteenlopende levensbeschouwingen: vrijzinnigen, christenen, moslims, boeddhisten. Alle hebben ze één ding gemeen: ze pleiten niet voor een terugkeer naar het “oude Europa” met slechts één godsdienst (Christendom) en één levensbeschouwing (lekenmoraal). Ze pleiten allemaal voor actief pluralisme: diversiteit moet maximaal en actief ondersteund worden.
Ze “tolereren” niet alleen, maar zoeken naar een actieve betrokkenheid met en bij elkaar.
Dat is een moeilijk proces. In een eerste fase is verdraagzaamheid een absolute noodzaak. Die tolerantie is slechts een eerste stap en moet leiden tot nieuwsgierigheid. Het beleid moet hier volgens Steve dan ook op gericht zijn. Vanuit de nieuwsgierigheid moet een toenemende houding van openheid en een afnemende houding van verstarring voortvloeien: de actief-pluralistische samenleving.
De bundel wil een aanzet zijn om met elkaar te praten. Praten over welke samenleving we willen, normen en waarden, hoe we onze levensbeschouwing in alle vrijheid kunnen beleven. Een openbaar debat waarbij deelnemers dingen zullen moeten horen die liever niet horen, maar het alternatief is een samenleving van wederzijds wantrouwen en conflicten. Laat daarom het verdraagzame en nieuwsgierige debat beginnen.

Eigen mening

Ik vind het goed dat Steve Stevaert openstaat voor migranten.
Net zoals Steve vind ik dat het van twee kanten moet komen. Zij moeten zich aanpassen aan onze cultuur en gewoontes en wij moeten ons aanpassen aan hun cultuur en gewoontes. Niet alleen de bevolking moet hiervoor openstaan, ook politieke leiders moeten dit als een agendapunt noteren. In onze huidige samenleving is er een enorme diversiteit, deze kunnen we niet meer ontkennen. Daarom is het belangrijk dat iedereen er het beste van maakt. Ik vind het knap dat hij in zijn boek de meningen van andere mensen van verschillende godsdiensten aan het woord laat. Ik hoop dat net zoals Steve Stevaert ook andere politici openstaan voor een multiculturele samenleving. Ook al in de kleuterklas zijn er tegenwoordig verschillende nationaliteiten aanwezig. Het is dus belangrijk om als kleuterjuf aandacht te hebben voor andere culturen en om verdraagzaam te zijn en respectvol met iedereen om te gaan.





KATHOLIEK ONDERWIJS, DYNAMISCH EN PLURIFORM

Mieke van Hecke is directeur-generaal van het Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs (VSKO). Haar bijdrage aan het boek “Ander Geloof” is geschreven samen met Dirk Kerckhoven en Piet Raes.

Het publieke debat over levensbeschouwing, heeft volgens Mieke van Hecke vele betrokkenen uit het Katholiek onderwijs opnieuw bewust gemaakt van de belangrijke relatie tussen levensbeschouwing en onderwijs. Op een katholieke school vindt opvoeding, onderwijs en vorming van jongeren plaats tegen een achtergrond van christelijke geloofstraditie.
Het VSKO wil ondersteuning bieden voor de vele initiatieven omtrent de relatie tussen identiteit en onderwijs. Ze wil dit doen door impulsen te geven:
1ste Impuls: principiële erkenning en positieve appreciatie van levensbeschouwelijke pluraliteit.
2de Impuls: op emancipatie gerichte en kritische functie van het identiteitsbegrip.
3de Impuls: dynamisch, relationeel en pluriform identiteitsconcept ondersteunen.

Individualisering en pluralisering versterken menselijk verlangen naar authenticiteit.
De huidige tijdgeest is gebonden aan tijd noch ruimte: door enorme communicatie- en mobiliteitsmogelijkheden vervaagt het tijd- en ruimtebesef. We hoeven onze huiskamer niet meer te verlaten om deel te nemen aan de gebeurtenissen in de wereld. De Canadese filosoof Taylor typeert de hedendaagse cultuur als “een cultuur waarin het verlangen naar authenticiteit“ centraal staat. Mensen willen gerespecteerd worden om datgene wat hen verschillend van elkaar maakt en niet tot elkanders gelijken maakt.

Cultuur van authenticiteit en expressie als unieke ruimte voor het spreken over een hedendaagse religieus levensgevoel.
De evolutie naar een expressieve cultuur van authenticiteit heeft ertoe geleid dat het traditionele geloofssysteem niet meer in het middelpunt staat. Theologisch gesproken zijn het religieuze en het dagelijkse leven van mekaar vervreemd. Er is dan ook een belangrijke uitdaging in de zoektocht hoe we geloof en leven opnieuw met elkaar kunnen laten communiceren, bijvoorbeeld in de context van een katholieke school.

Vier uitingsvormen van het verlangen naar authenticiteit
De Nederlandse filosoof Anton van Harskamp stelt :
1 We kunnen een verandering in de aard van het morele denken ontdekken.
2 Bij het individu stellen we een veranderde houding tegenover het verleden
3 Reflexieve twijfel bij het individu
4 Het effect van biografisering: de mens bekijkt en beschrijft de werkelijkheid in termen van zijn levensloop.

Identiteit als ankerplaats voor christelijk spreken over pluraliteit: altijd omstreden
Omgevingsfactoren, kritische personen en gebeurtenissen beïnvloeden voortdurend wie mensen zijn. Daarom is identiteit in christelijk perspectief altijd omstreden en relatief.

De menselijke ervaring van het fragment
De ervaring van het fragmentarische karakter van het leven wekt het verlangen op om alles in eigen beheer te willen regisseren, om het leven onder controle te houden. Jezus’ kruisdood is bepalend voor het fragmentarische van zijn leven. Het verrijzenisgeloof neemt dat fragmentarische niet weg: de kern van Jezus‘ leven bestaat erin door de gebrokenheid van het leven heen te verwijzen naar het nog niet gerealiseerde rijk Gods.

Hoe geef je als katholieke school vorm aan een relationeel en pluriform katholicisme?
Katholieke scholen gaan uit van de erkenning en de waardering van de pluraliteit van levensverhalen. Het pedagogische project katholiek onderwijs erkent de autonomie van het opgroeiende kind. Onderwijs en vorming vanuit de christelijke traditie zijn niet per definitie ideologisch, maar voltrekken zich vanuit een bepaald mens- en godsbeeld.
In hun onderlinge samenwerking voorkomen pedagogen en theologen dat levens-beschouwing en onderwijs ten opzichte van elkaar als vreemden zijn.

Hernieuwde aandacht voor de relatie tussen religie en onderwijs.
De kern van de relatie tussen levensbeschouwelijke en pedagogische output van onderwijs draait rond de centrale vraag welk mens- en godsbeeld welk pedagogisch project draagt.

Investeren in de normatieve professionaliteit van de leerkracht
Van elke leerkracht wordt een constructieve bijdrage verwacht aan een pluriform katholicisme. Daarom is het ook noodzakelijk dat er tijd en ruimte bestaat om samen te zitten rond de vraag “waar doen we het voor?”
Binnen de context van een relationeel en pluriform katholicisme komt het er op aan om waardeoriëntaties een zinvolle plaats te geven en de nodige openheid te bewaren in het zoeken naar de levensbeschouwelijke identiteit van een katholieke school.

Besluit
Dynamisch: Een katholieke school steunt op een christelijke geloofstraditie. Deze betrokkenheid is dynamisch omdat de religieuze zinhorizon de dagelijkse praktijk van het onderwijs confronteert met haar eigen inspiratie, uitgangspunten en idealen.
Relationeel: Identiteit en levensverhaal zijn (ook in een school) niet van elkaar te scheiden: ze lopen door mekaar en beïnvloeden mekaar. Een katholieke school kan haar verhaal niet doen zonder in een spanningsverhouding te staan met de christelijke geloofstraditie.
Pluriform: Jongeren ervaren in een gesprek met leeftijdgenoten, met volwassenen, met bepaalde tradities, met de tijdsgeest, met de multiculturele samenleving, het fragmentarische van “het eigen gelijk”. De diversiteit van levensovertuigingen dynamiseert telkens opnieuw het zoeken naar het antwoord op de vraag :”wat maakt mijn leven zinvol en de moeite waard?”

Eigen mening

Ik vond het een zeer moeilijke tekst om te lezen, de woorden waren moeilijk geformuleerd.
In de tekst vraagt men zich af hoe het VSKO zich moet opstellen ten opzichte van onze steeds veranderende maatschappij. Ik vind het goed dat ook zij openstaan voor andere levensbeschouwingen zonder de eigenheid van een katholieke school te verliezen.
Het is belangrijk om als kleuterjuf ruimte te geven aan ‘andere kleuters’. Ook in de kleuterklas is er steeds meer diversiteit. Andere culturen en ander geloof komen steeds meer voor in de school. Als leerkracht is het dus aangewezen om open te staan voor andere levensbeschouwingen en toch de eigenheid van een katholieke school te behouden. Enkele voorbeelden uit mijn stagelessen: niet elke kleuter viert Sinterklaas, sommige kleuters hebben een Suikerfeest… Het is interessant om meer over deze gewoontes te weten te komen en om hier respectvol mee om te gaan.
Net zoals de mensen in de tekst weet ik ook niet echt een pasklare oplossing.
Vele mensen worstelen met dit probleem. Net zoals andere problemen in onze wereld is dit iets wat niet zomaar opgelost kan geraken.

Filmpjes Obama

HET GELOOF VAN OBAMA.

Barack Obama is reeds twintig jaar lid van de de Trinity United Church of Christ in de South Side van Chicago. Hij noemt zichzelf dan ook een Christen, hoewel politieke tegenstanders graag beweren dat hij een moslim zou zijn.
Ik vind het knap dat Obama opkomt voor zijn eigen geloof en dat hij andere geloven accepteert.

Obama heeft wel liberale opvattingen over bv. abortus, waarvan hij vindt dat de vrouw zelf moet kunnen beslissen. Ook over andere thema’s zoals homo’s heeft hij een liberale opvatting.
Net zoals Obama vind ik dat abortus toepassen afhankelijk is van de situatie, en dat de vrouw dit zelf mag beslissen. Vrouwen die verkracht zijn, hebben volgens mij het recht om abortus te plegen. Maar ik vind ook dat men abortus niet mag zien als een ‘eenvoudige oplossing’ bij een ongewenst kind. Ook vind ik dat holebi’s zich moeten kunnen outen.

Het geloof van Obama komt daarmee overeen met zijn politieke visie die veeleer gebaseerd is op éénheid vinden dan verdeeldheid zaaien. Zo zegt hij bv. dat de VS niet alleen blauwe (democratische) staten en rode (republikeinse) staten zijn, maar vooral de VERENIGDE STATEN van Amerika.
De politieke leider van een machtige wereldstaat moet volgens mij aandacht hebben voor de verschillende individuen in zijn staat. Maar hij moet hen inderdaad als een geheel beschouwen en hen dit proberen te laten inzien.

Hij opent ook de deur voor andere religies, want stelt dat de VS niet alleen een Christelijke, maar ook een Hindoe-, moslim-, boeddhisten- of Joodse Gemeenschap zijn.
Dit vind ik zeer knap, ik denk dat vele mensen nog veel kunnen leren van Obama.
Hij is een man van wijze woorden en hij staat open voor andere religies.

Barack Obama is volgens mij dan ook een breeddenkend mens, wat in een conservatief Amerika (en zeker in verkiezingsstrijden) soms wel tot controverses leidt. Politieke tegenstanders benadrukken dan bv. ook graag dat hij eigenlijk een moslim is. In een land dat nog steeds een 9/11 – trauma heeft, dat duizenden soldaten in Irak en Afghanistan heeft en nog steeds jaagt op fundamentalistische moslims als Bin Laden, ligt dat natuurlijk heel gevoelig.
Ik vind het heel positief dat Obama breeddenkend is. Volgens mij moet iedereen (proberen) breeddenkend zijn, want er is een enorme diversiteit in de wereld.
Wanneer iedereen dit op zijn minst zou proberen, zou de wereld er al een stukje beter uitzien. Omdat Obama een machtige wereldleider is, vind ik dat hij het goede voorbeeld moet geven. Op dit moment is hij hier al goed mee bezig.

In de Afro-Amerikaanse kerk waartoe Obama behoort, voelt hij zich op zijn gemak bij de notie dat in de zwarte kerk ‘de grenzen tussen zondaars en geredden niet zo scherp zijn’, dat ‘je Christus moest ontmoeten juist omdat je gereinigd moest worden van je zonden’.
Persoonlijk vind ik dat het niet uitmaakt welke huidskleur je hebt, het innerlijke is veel belangrijker dan het uiterlijke. Ik ben dan ook zeer blij dat er een zwarte president verkozen is voor Amerika. Iedereen verdient volgens mij ook een tweede kans, je maakt altijd fouten en uit die fouten kan je leren. Vergevingsgezindheid is belangrijk.
(Ik bedoel hier wel geen onmenselijke fouten mee bv. Dutroux.)

Dat Barack Obama vrij open staat voor andere religies, heeft veel met zijn afkomst en opvoeding te maken. Zijn moeder leerde hem religie te zien als ‘een fenomeen dat je met respect moet behandelen, maar waar je ook gepaste afstand van moet bewaren’. Het is precies deze afstandelijkheid die de grootste emotionele les zal blijken te zijn geweest van zijn kinderjaren in Indonesië.
De opvoeding begint dus al in de kinderjaren. De taak van een kleuterleidster is dus van groot belang. Een kleuterjuf moet respect hebben voor elke kleuter ongeacht zijn huidskleur, geloof…

‘Ik denk dat godsdienst op zijn best is met een flinke dosis twijfel’, aldus Obama. In feite is het geen geloof als je er absoluut zeker van bent. Deze geleerde onzekerheid doortrekt Obama’s hele geloof: ‘Er zijn aspecten van de christelijke traditie waarbij ik me op mijn gemak voel en aspecten waarbij dat niet zo is. Er zijn gedeelten in de Bijbel die wat mij betreft volledig begrijpelijk zijn, en andere die bij mij de reactie “ja, ik weet het, maar ik ben er nog niet over uit” oproepen’.
Zelf ben ik ook Christelijk opgevoed, maar ik voel me ook niet echt een fanatieke Christen. Er zijn vele positieve waarden in het katholieke geloof. Maar ik heb toch ook een aantal twijfels en bedenkingen net zoals Obama.
Ik sta open voor andere geloven en culturen. Dit is volgens mij ook belangrijk om dit als kleuterleidster te zijn, omdat er tegenwoordig toch een grote diversiteit is in de kleuterschool.

Lezersbrief Klasse

Als student in het eerste jaar BAKO aan de KHL maakte ik een korte studie rond een ethische kwestie: mogen kleuters trouwen in de kleuterschool.

Naar aanleiding van een artikel in de krant waarbij 2 kleuters in het gemeentehuis trouwden, stelde ik me vragen bij de zin van dit gebeuren. Ik vond dit niet direct een gepaste activiteit bij kleuters. Ik vroeg me af wat andere kleuterjuffen en ouders in mijn omgeving daarvan vonden. Is het zinvol om kleuters te laten trouwen in de klas of kerk of gemeentehuis?

Tijdens mijn zoektocht naar de nodige informatie kwam ik al gauw tot de vaststelling dat er heel weinig rond dit thema te vinden is. Op het internet las ik wel enkele gelijkaardige artikels van ‘kleutertrouwpartijtjes’ in andere scholen. Ik vond informatie over vriendschap, liefde en verliefd zijn. Hierover heb ik enkele interessante prentenboeken voor kleuters gelezen. Maar over trouwen vond ik voor kleuters slechts enkele leuke prentenboeken. Ik zocht ook naar kleuterboekjes over holebi’s, dit was nog moeilijker. Ik doe dus een oproep aan auteurs om ook over deze thema’s toffe boeken voor kleuters te maken. Ik denk dat het misschien is omdat deze onderwerpen nog wat moeilijk zijn voor de kleuters, dat er maar weinig informatie over te vinden is. Ik stelde vast dat er voor de kinderen van de lagere school wel meer geschikt materiaal is.

Na het afnemen van de interviews, is gebleken dat mijn mening overeenkomt met deze van enkele kleuterjuffen en ouders uit mijn omgeving. Het trouwen van twee kleuters in de kerk of gemeentehuis vinden wij niet zinvol. Dit is onze mening omdat kleuters de waarden van trouwen nog niet begrijpen en trouwen zeker niet mag overkomen als een spel. Wij vinden ook dat niet alle aandacht op die manier naar slechts twee kleuters moet gaan. Volgens ons mag je ook niet weergeven dat enkel een jongen met een meisje trouwt. Kleuters mogen vertrouwd geraken met het anders geaard zijn. Wij vinden dat de kleuterjuf het taboe van holebi’s moet helpen doorbreken.

Ik zal later als leerkracht het BC liefde en trouwen in de kleuterklas wel aanbieden als ik merk dat kleuters hier naar verlangen. Als je als juffrouw zelf gaat trouwen, vind ik het wel zinvol om de kleuters mee naar de kerk of naar het gemeentehuis te laten gaan. Dan vind ik dat je dit best goed met hen voorbereidt in de klas.

Maar ik zal de kleuters zeker niet laten trouwen in de kerk of in het gemeentehuis. Dit is volgens mij niet zo zinvol. Ik vind het heel goed dat kleuters weten dat je later kan trouwen, dit mag een kleuter leren op school. In onze huidige samenleving zijn er steeds minder mensen die trouwen, het is dus niet meer zo vanzelfsprekend dat een kind dit thuis bespreekt. Ik vind ook dat je later als volwassene zelf mag bepalen of je al of niet trouwt en op welke manier je dit organiseert. Dit is allemaal nog wat moeilijk om dit al aan kleuters bij te brengen en ik wil hen zeker geen eenzijdig beeld over het huwelijk geven. Er zijn ook steeds meer kleuters van gescheiden ouders en nieuw-samengestelde-gezinnen in de klas. Daarom lijkt het mij niet zo geschikt om te veel met dit thema bezig te zijn want dit is verwarrend en pijnlijk voor deze kleuters.

Bovendien denk ik dat er veel interessantere thema’s zijn voor kleuters die beter passen in hun leef- en belevingswereld en die zinvoller en leuker zijn om aan te bieden in de kleuterklas.

Enkele mooie prentenboeken

De mensen met wie ik over dit thema sprak zijn dus de kleuterleidsters uit mijn vroegere kleuterschool, de vrije basisschool Mol-Sluis namelijk Els De Boulle, Annie Borghs, Ils Geerts en Karin Vanhoof. Mijn grootmoeder is Finneke Van Hoof en haar vriendin is Juliette Cox, zij waren vroeger ook kleuterleidster. De vriendinnen van mijn mama zijn Diane Bouwens, kleuterleidster in Mol-Millegem en Hermine Hoeyberghs, kleuterleidster in een Antwerpse school. Mijn buurvrouw is Ann Dierckx, zij heeft met haar partner 2 kinderen maar is niet getrouwd. De mama van een kleuter uit mijn vroegere school is Ann Deckx. Ik ben nog mee naar haar trouwviering in de kerk van Mol-Sluis geweest, 9 jaar geleden.

Over dit thema kan je meerdere artikels op het internet lezen. Bijvoorbeeld:
- 'kleuters kunnen ook trouwen', Basisschool Heikant, Zele, 04.11.08
http://www.belg.be/leesmeer.php?x=6672
- 'kleuters trouwen in stadhuis', Basisschool Voormezele, Ieper, 15.02.08
http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=9s1o1l8n
- 'huwelijk tussen 2 kleuters', Basisschool Wevelgem, 20.02.08
http://isabellevandewalle.wordpress.com/2008/02/20/huwelijk-tussen-twee-kleuters-wevelgem/
- 'kleuters Flynn en Emiel trouwden op 15.02.08 in gemeentehuis van Zoersel'.
http://www.zoersel.be/Index.aspx?SGREF=20487&CREF=20511

Voor het eerste artikel heb ik het meeste begrip. Het is omdat juf Leen van de eerste klas gaat trouwen dat zij een ganse week in haar klas werkt rond 'verliefd, verloofd, getrouwd'. Daarom gaan enkele van haar kleuters dit ook doen in het gemeentehuis. Er wordt dus gewerkt rond dit thema omdat de juf zelf trouwt. Dat de kleuters daarom wat meer te weten komen over dit onderwerp, vind ik wel zinvol. Ik zou zelf dan ook wel dit onderwerp aan hen verduidelijken maar ik zou het trouwen door hun niet laten naspelen in het gemeentehuis.
In de andere artikels is het steeds een huwelijk tussen slechts 2 kleuters van de klas en de andere kleuters die feesten mee. Dat er dus slechts 2 kleuters de hoofdrol krijgen, vind ik geen goed idee. Toch haast elke kleuter staat graag in de belangstelling. En het trouwen laten naspelen, vind ik niet gepast omdat kleuters de waarden van trouw nog niet begrijpen. Kleuters mogen dit volgens mij niet als een spel ervaren.

In de bibliotheek van Mol vond ik nog het boek 'Rikki en Anni' * van Guido Van Genechten. Hij is mijn lievelingsauteur, hij is bovendien van Mol. Hij schrijft leuke verhalen over Rikki het konijn met één slap oortje. Guido Vangenechten In dit prentenboek is Rikki verliefd op Anni. Elke dag ziet Rikki Anni spelen op het pleintje. Hij droomt dat hij haar vriendje is. Dat ze samen spelen. Maar hij durft haar niet te vragen. Hij moet iets verzinnen om indruk op haar te maken... Dit vind ik een heel geschikt boek om te gebruiken bij kleuters als het over verliefdheid gaat. Het leest vlot, heeft mooie prenten en een zeer begrijpbare betekenis.

'Om te zoenen, drie allerliefste verhaaltjes' ** een prentenboek van Harmen van Straaten zag ik nog in de bibliotheek van Balen. Ik vind dit ook een leuk boek om bij het thema verliefdheid bij kleuters te gebruiken. Op een rijmende wijze worden 3 verhaaltjes met leuke tekeningen weergegeven: betoverd door jou, ik heb van jou gedroomd vannacht en de liefste kusjes zijn voor jou. De kleine kikker en de grote kikker, het jongetje Tim, het sterrenmeisje, poes Minoes en opa Ko fantaseren over de liefde. In dit boek kom je te weten wie zij het liefst vinden en aan wie zij een kusje willen geven.

Het prentenboekje 'Kikker is verliefd' *** van Max Velthuijs heb ik nog gevonden in de bibliotheek van Geel. Ik vind dit een goed verhaal om te begrijpen wat je voelt bij verliefdheid. In het boek wordt duidelijk beschreven wat verliefd zijn inhoudt (kikker heeft het warm en koud, hij weet niet wat er scheelt...). Volgens mij houdt Velthuijs zeer goed rekening met de leef- en belevingswereld van de kleuters. Kikker beseft uiteindelijk dat hij verliefd is op Eend. Een groene kikker en een witte eend die op elkaar verliefd zijn, dit vind ik een mooi voorbeeld van grenzeloze liefde.

'Ik woon in twee huizen' **** is een prentenboek van Marian De Smet en Nynke Talsma dat ik nog las in de bibliotheek van Mol. Ik vind het een gepast boek om te gebruiken bij kleuters van ouders die niet meer samen zijn. Het verhaal gaat over Nina die voortaan in twee huizen woont. In het ene huis woont papa. In het andere woont mama. Nina woont in allebei, soms bij mama en soms bij papa. Op een duidelijke en eenvoudige manier wordt verteld hoe het is voor het kind als ouders uit elkaar gaan. Kinderen vinden het vooral niet leuk dat ze niet meer samen wonen en missen steeds een aantal zaken als ze in één huis, bij één ouder wonen. Toch moeten ze proberen in te zien dat twee huizen hebben, gescheiden ouders hebben, ook enkele voordelen heeft.
Een andere reden dat ik het boek geschikt vindt voor kleuters is het prachtige einde. Ook al houden Nina haar ouders niet meer van elkaar ze blijven nog steeds van Nina houden, en deze liefde is voor ALTIJD.


Geraadpleegde bronnen:
* Genechten, G. (2004). Rikki en Anni (3de druk). Hasselt: Clavis.
** Straaten, H. (2008). Om te zoenen. Amsterdam: Pimento.
*** Velthuijs, M. (2003). Kikker is verliefd (17de druk). Amsterdam: Leopold.
**** De Smet, M. en Talsma N. (ill.). (2008). Ik woon in twee huizen. Hasselt: Clavis.

De journalist is Frans Geboers uit Mol-Achterbos. Hij is nu met pensioen en niet meer actief als journalist.

Het interview met de vriendin van mama is Els De Boulle, zij is kleuterleidster in de vrije basisschool te Mol-Sluis.
Zij zei ook dat een collega (Hilde Hannes) in de school van Mol-Gompel haar vertelde dat ze het thema trouwen bij kleuters niet gebruikt. Maar dat zij wel wat rond Valentijn werkt omdat haar kleuters er zelf achter vragen. Het zijn de 5-jarigen en die zeggen al eens dat ze verliefd zijn. Zij vinden het fantastisch te mogen knutselen met hartjes en glitters.

De verhaaltjes van Jip en Janneke vind ik zeer leuk. Vroeger las mijn mama ze mij voor bij het slapengaan. Het was echt mijn lievelingsboek al als kleuter. In de lagere school heb ik het boek zelf veel gelezen. Ik hou van die figuurtjes. Ik vind het makkelijke, duidelijke en prettige verhalen met eenvoudige en mooie tekeningen. Ze hebben steeds een zinvolle betekenis die op kinderniveau is weergegeven. Ook kreeg ik vroeger enkele cadeautjes van Jip en Janneke zoals een toiletzak, poëzie, puzzel, kleurpotloten, valiesje en verjaardagskalender. Dat vond ik fantastisch. Ik heb deze leuke spulletjes nog altijd.

Bronnen verwerken

Ik heb over dit onderwerp gepraat met een aantal kleuterleidsters en ouders uit mijn omgeving. Hun antwoorden op de 3 vragen geef ik samengevat weer. Dit leest makkelijker. Bovendien waren zij vrij eensgezind in hun antwoorden.

'Leren kleuters hierdoor de echte waarden van trouwen?'
Zij vinden dat dit thema te moeilijk is voor kleuters en daarom niet zinvol om er op die manier mee om te gaan. Kleuters kunnen nog niet ver vooruit denken. Waarden als een belofte voor het leven, een blijvende verbintenis, een voor altijd gegeven woord... snappen zij zeker nog niet. Dit zijn te moeilijke begrippen voor hen. Deze komen zeker nog niet voor in hun leef- en belevingswereld en zijn nog niet geschikt voor hun leef- en belevingswereld.

'Is het eerlijk dat maar 2 kleuters de hoofdrol krijgen?'
De andere kleuters van de klas begrijpen niet waarom juist die 2 kleuters bruid en bruidegom mogen zijn. De selectiecriteria aan hen uitleggen, is te moeilijk. Het is dus zeker niet leuk voor de overige kleuters. Zoals bij hun verjaardag, staan de meeste kleuters graag in de belangstelling en worden ze graag gevierd. Met slechts 2 hoofdrolspelers, zijn er dus vele klasgenootjes jaloers.

'Mogen kleuters niet weten dat niet alleen een meisje met een jongen kan trouwen?'
Door een meisje als bruid en een jongen als bruidegom aan te duiden, krijgen de kleuters een eenzijdig beeld van het huwelijk. Het blijft voor holebi's moeilijk om zich te outen. Daarom leren kinderen best van kleinsaf aan dat men een eigen geaardheid mag hebben. Door een traditioneel huwelijk te benadrukken, geef je dus onvolledige informatie aan de kleuters. Tegenwoordig zijn er al in vele klassen kleuters van holebi-ouders. Voor hen is het zeker verwarrend en moeilijk om er mee om te gaan.

Op het internet heb ik nog enkele artikels gelezen over 2 kleuters die trouwen in andere scholen in Vlaanderen. De kleuterleiding van deze klassen hebben dus blijkbaar niet dezelfde mening als mijn geïnterviewde mensen. Zij vinden het toch wel zinvol om een kleutermeisje met een kleuterjongen te laten trouwen in de kerk of in het gemeentehuis en dit te vieren met al de klasgenootjes. Volgens mij hebben zij precies geen problemen met deze 3 vragen.

Prentenboeken over het huwelijk zijn er heel weinig. Ik denk daarom dat auteurs van kleuterboeken dit ook een moeilijk onderwerp vinden. Kleuters al de waarden van trouwen meegeven, is niet makkelijk. Over holebi-huwelijken heb ik geen enkel prentenboek kunnen inzien. Het is misschien omdat er heel lang een taboe was, en bij sommigen nog wat is, over hobebi's.

Bronnen raadplegen

Ik ontdekte dat er zeer weinig informatie te bekomen is over dit onderwerp.

Zo zocht ik interessante prentenboeken rond dit thema.
Op het internet vond ik volgende titels:
- 'Het grote boek over de liefde' (Marianne Busser en Ron Schröder)
- 'Haan wil trouwen' (Marly Van Otterloo)
- 'Mam en mamma gaan trouwen' K. Setterington)
- 'Trouw je met mij?' (Vivian den Hollander).
Vervolgens probeerde ik deze boeken in de bibliotheek te bekijken.
Helaas vond ik van deze titels geen enkel boek terug in de bibliotheken in mijn omgeving.
Daar heb ik wel enkele prentenboeken over vriendschap en verliefd zijn, gelezen.
Interessante titels zijn volgens mij:
-'Kikker is verliefd' (Max Velthuijs)
-'Rikki en Anni ' (Guido Van Genechten)
-'Nooit te klein om verliefd te zijn' (J. Willis)
-...

Wel zag ik volgende titels in de bibliotheken in mijn omgeving:
-Hopeloos verliefd (Angelina Glitz & Annette Swoboda)
-Koen en Kila knalverliefd (Francine en Marenthe Otten)
-Een prins voor Perlefien (Linda Schacht)
-Krokodil is verliefd (Daniela Kulot).
Deze boeken zijn voor de lagere school bedoeld, vooral voor het eerste leerjaar.
Het boek 'Hopeloos verliefd' zou je eventueel ook nog in de laatste kleuterklas kunnen gebruiken. Het gaat over vier schapenmeisjes die met elkaar strijden om te trouwen met schaap Valentijn. Uiteindelijk trouwt schaap Berendien met schaap Valentijn en ze zijn hun hele leven ontzettend verliefd en gelukkig gebleven.

Mijn lievelingsjeugdboek Jip en Janneke heeft een hoofdstuk met als titel 'Jip en Janneke trouwen'. Dit hoofdstuk heb ik op de site vermeld.
Dit hoofdstuk kan je ook in de kleuterklas gebruiken bij dit thema.

In de bibliotheek zag ik geen boeken waarin een jongen met een jongen trouwt of een meisje met een meisje trouwt.

Op het internet vond ik meerdere artikels van andere basisscholen in Vlaanderen waar kleuters trouwen.

Nadien heb ik met verschillende mensen gepraat over dit onderwerp:
-kleuterjuffrouwen van mijn vroegere school
-mijn grootmoeder die vroeger kleuterjuf was
-vriendin van mijn grootmoeder, de ook vroeger kleuterjuf was
-vriendinnen van mijn mama, zij zijn allebei kleuterjuf
-moeder van een kleuter op mijn vroegere school
-buurvrouw (mama van 2 kleuters).

Het interview met een vriendin van mama, kleuterleidster in mijn vroegere basisschool, geef ik hier weer. Ik liet haar eerst mijn krantenartikel lezen en besprak daarna enkele vragen met haar.
'Wat vind jij van dit artikel? Doe jij dit ook met jou kleuters?'
'Oh nee, ik ben daar absoluut niet voor. Het is de laatste jaren precies in in vele Vlaamse scholen. Alosf je dit moet doen om een populaire school te zijn. Neen, wij in de Vrije Basischool van Mol-Sluis doen daar echt niet aan mee. Er zijn nog zo van die rages de laatste tijd: Valentijn en Halloween. Ik ben er tegen om aan die commerciële thema's mee te doen. Ik heb wel een vriendin in een andere school en zij trouwde in oktober. Zij nodigde haar kleuters, 5-jarigen, uit om in de huwelijksmis en nadien op de receptie. Enkele dagen vooraf heeft zij rond dit thema gewerkt in de klas om de kleuters bij het feest te betrekken. Zij vond het ook echt niet gepast om haar kleuters een huwelijk te laten nadoen. We hebben er toen samen goed over gepraat. Op die manier vind ik het dan wel zinvol om dit thema aan te pakken bij kleuters.'
'Waarom ben je tegen het laten trouwen van kleuters? Kunnen kleuters de echte waarde van trouwen al leren?'
'Trouwen is een feestelijke gebeurtenis en dat is leuk. Maar trouwen heeft een veel diepere betekenis en kleuters zijn echt nog te jong om dit te begrijpen. Trouwen is een ernstige zaak, het mag niet zijn dat dit als een spel overkomt. Een huwelijk wordt ook niet overal op dezelfde manier gevierd. Je kan trouwen in het gemeentehuis en in de kerk en elke religie heeft zijn eigen huwelijkstradities.' En iedereen bepaalt toch zelf hoe men een huwelijk viert. Welke kledij, welke bloemen, welke uitnodigingen, welke taart... iedereen mag toch zelf bepalen hoeveel geld hieraan te geven.'
'Wat vind jij ervan dat 2 kleuters de hoofdrol krijgen?'
'Dit vind ik echt niet gepast en dat geeft veel jaloezie bij de anderen. De meeste kleuters willen wel het feestvarkentje zijn en in de belangstelling staan. Ik heb al gehoord dat in sommige klassen alle kleuters trouwen, maar dat vind ik ook niet goed. Alle kleuters verdelen in koppeltjes, klopt toch nooit. Niet iedereen zal tevreden zijn. Er zijn dan nog jaloerse kleuters die liever een andere kleuter als partner hebben.
'Mogen kleuters volgens jou niet weten dat niet alleen een meisje met een jongen kan trouwen?'
Ik vind dat we kleuters van kleins af aan moeten vertrouwd maken met het anders zijn. We moeten holebi's helpen om zich te outen, het is voor hen al moeilijk genoeg. Ik heb enkele kleuters van holebi-ouders in de klas gehad. Het is voor hen vaak al verwarrend genoeg. Ook zijn er steeds verschillende kleuters van gescheiden ouders in de klas. Het traditionele gezin is niet meer in de meerderheid. Voor de kleuters van die nieuw-samengestelde gezinnen is het ook vaak al verwarrend genoeg. Ik wil 'trouwen' dus niet als thema aanpakken in mijn klas. Wel neem ik soms kleuters individueel bij mij als ik zie dat ze het moeilijk hebben. Wat ik wel vind, is dat er maar weinig kleuterboekjes zijn die we dan kunnen gebruiken.

Verder heb ik nog naar een journalist in Mol gebeld.
Mijn mama wist dat hij een artikel geschreven had over dit thema in het parochieblad van een aantal jaren geleden. Helaas had hij het artikel niet meer.
Hij kon zich het artikel ook nog goed herinneren en heeft er mij nog wat informatie over gegeven. Toen reageerde hij op een school in de buurt die kleuters lieten trouwen in de kerk.
Hij vond dit geen geschikte activiteit voor de kleuterschool. Volgens hem komt op die manier
trouwen over als een spel. Zo krijgen kleuters een verkeerd beeld van trouwen met elkaar.